SUNNEVA SKARTGRIPIR

Enginn gripur er eins svo vinsamlegast sendið okkur póst á hushandanna@simnet.is og við sendum mynd af þeim skartgripum sem eru til hverju sinni.

MINNINGAR SKARTGRIPIR UM SUNNEFU JÓNSDÓTTUR FRÁ GEITAVÍK
BORGARFIRÐI EYSTRI – ANNO 1723 - 1758

Minningar skartgripir um  Sunnefu er samstarfsverkefni
Húss Handanna, Önnu Guðlaugar Sigurðardóttur skartgripahönnuðar og
Kristínar Amalíu Atladóttur. 
Kristín tók saman sögu Sunnefu og gerði henni skil með sýningu í Menningarmiðstöð Fljótsdalshérað á árinu 2019.
Heiðdís Halla Bjarnadóttir grafískur hönnuður hjá Artless hannaði umbúðir.

VERKEFNIÐ ER STYRKT AF UPPBYGGINGARSJÓÐ AUSTURLANDS

Gleymum aldrei hugrekki og örlögum Sunnefu og bróður hennar.
Fjörusteinar heimahaganna í Geitavík sem búið er að hlekkja í náttúrulegt 
skart er ætlað að brýna okkur til árvekni um að standa vörð um manngildi.

Kynfrelsi og sjálfstæði hverrar manneskju eru grundvallarmannréttindi sem mega ekki glatast.

Skartgripirnir endurspegla árin nítján sem hún sat í hlekkjum á Skriðuklaustri og Eiðum.

Tveir fjörusteinar í hálsmeni tákna börnin hennar tvö.

Af hverjum seldum skartgrip renna kr. 3.000.- í sjóð til að reisa Sunnefu minnismerki í Geitavíkurfjöru.

SAGAN stikklað á stóru:

„Á Öxarárþingi því, sem nú er nýlokið, vakti engin valdsmaður né stórhöfðingi þvílíka athygli sem ung stúlka, dökkeygð og svört á brún og brá, föl í andliti og gervilega ásýndum, er þangað var flutt dauðadæmd austan úr Múlasýslu.“

Það var Sunnefa Jónsdóttir,  tvítug stúlka frá Geitavík í Borgarfirði eystri, sem stóð berskjölduð og dauðadæmd frammi fyrir valdamönnum Íslands sumarið 1743.

Tvö börn hafði Sunnefa alið og tvö börn hafði hún misst. Tvö börn hafði hún verið látin kenna Jóni, yngri bróður sínum. Í tvígang höfðu systkinin verið dæmd til dauða og nú, eftir fjögurra ára fangavist, átti að taka þau af lífi. Lögin skipa að Sunnefu skuli drekkt en Jón afhöfðaður. 

Áður en til þess kom fékk rödd Sunnefu að hljóma, í fyrsta sinn fékk hún hljóð til að segja frá. Hún sagði frá nauðung, hótunum og lygum. Hún lýsti Hans Wium sýslumann, fangavörðinn sjálfan, föður að barni sínu. Þann sem reitt hafði fram böðulslaunin og beið nú frétta af aftökunni. 

Wium sýslumanni varð ekki að ósk sinni í þetta sinn. Rannsókn var fyrirskipuð og kanna skyldi hvort rangt hafi verið haft við í meðferð málsins og við dómsfellingu. Einnig að staðfesta faðerni síðara barns Sunnefu sem hún sagðist þvinguð hafa kennt bróður sínum. Sunnefumál svokölluð stóðu yfir í fimmtán ár enn. 

Framan af sátu systkinin í fangavist hjá öðrum embættismönnum. Rannsókn málsins sýndi að dauðadómurinn síðari hafði verið knúinn í gegn með margháttuðum misgjörðum, ranglega skipuðum dómi og fölsuðum undirskriftum. Þrátt fyrir það barðist Wíum sýslumaður þrotlausri baráttu við að fá dauðadómnum fullnægt, og loks fékk hann því framgengt að Sunnefa og Jón voru fengin honum til vörslu.

Það var loks árið 1756, í viðleitni við að fá aftöku samþykkta, að mál snérust í höndum Wíums og Sunnefu var dæmdur eiður. Hún fengi að sverja fyrir Jón bróður sinn á næsta alþingi og teljast sýkn að því loknu. Fram að því skyldu systkinin sitja áfram í vörslu Wíums á Eiðum.

Sunnefa sór ekki eiðinn á alþingi sumarið 1757 líkt og til stóð, þrátt fyrir að Wíum sýslumanni væri skylt að flytja hana þangað. Amtmaður yfir Íslandi sendi ádrepu og krafðist viðveru Sunnefu á þingi ári síðar. Af því varð ekki og frelsunareiðurinn var aldrei svarinn. 

Sunnefa Jónsdóttir andaðist á Eiðum eftir nítján ára varðhald, haustið 1757 eða snemmveturs 1758. Þá enn fangi kvalara síns. Hungur og vosbúð urðu henni að aldurtila. Konungur hafði sýknað hana af fyrri dauðadómnum og hinum síðari, sem reyndist rangt dæmdur, var ekki hnekkt. Óljóst er hver afdrif Jóns urðu en margt bendi til að hann hafi verið sendur í fangavist til Danmerkur og síðar fengið sakaruppgjöf en þó er það ekki staðfest.